Azərbaycan Pediatrlar Assosiasiyası (APA) Ümumdünya İmmunlaşdırma Həftəsini qeyd etmək üçün Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına, Beynəlxalq Pediatriya Assosiasiyasına və dünya üzrə tərəfdaşlarına bu il də, aprelin ikinci yarısında qoşulub.

Bu barədə AZƏRTAC-a məxsusi müsahibəsində Assosiasiyanın sədri, Avrasiya Uşaq Həkimləri Federasiyasının vitse-prezidenti, Azərbaycan Tibb Universitetinin II Uşaq xəstəlikləri kafedrasının dosenti, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Təranə Tağı-zadə məlumat verib.

O bildirib ki, Azərbaycanda 2006-cı ildən Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təşəbbüsü ilə Avropa regionunda təşkil olunan İmmunlaşdırma Həftəsi keçirilir. Bu günlərdə respublikanın bütün şəhər və kəndlərində müxtəlif səbəbdən əvvəllər peyvənd olunmayan uşaqlar peyvəndlərə cəlb olunub. Həmçinin valideynlərin övladlarını peyvənd üçün gətirə biləcəyi müəyyən peyvənd günləri elan edilir.

“İmmunlaşdırma həftələri çox vacibdir, çünki bu müddət ərzində ölkənin bütün şəhər və rayonlarında müəyyən səbəblərə görə əvvəllər peyvənd olunmamış uşaqlara peyvənd vurulur. Uşaqların vaxtında peyvənd olunmamasının bir çox səbəbləri var. Məsələn, peyvənd olunmalı gün uşağın hər hansı bir kəskin infeksion xəstəliyə yoluxması və ya xroniki xəstəliyin kəskinləşməsi əlamətlərinin olması və sair. Buna uyğun olaraq, həkimlər adətən uşağın sağalmasını gözləyirlər. Bu baxımdan immunlaşdırma həftələri çox mühüm rol oynayır”, - deyə alim vurğulayıb.

İmmunlaşdırma həftəsini Səhiyyə Nazirliyinin planlaşdırdığı işin mühüm elementi hesab edən pediatr deyib: “Fakt budur ki, peyvəndlə bağlı aparılan işlərin əksəriyyəti obyektiv səbəblərdən sadə vətəndaşlar üçün görünən olmur. Məsələn, uşaqlıqda infeksiyaya yoluxmuş uşaqların qanı - qızılca, parotit və s. davamlı olaraq öyrənilir. Bu məlumatlar hər ay toplanır, işlənir və təhlil edilir. Genotipləmə, yəni yoluxucu agentin genotipinin müəyyən edilməsi aparılır. Beləliklə, yalnız təhlillər və ekspert qiymətləndirmələri əsasında nəticələr çıxarılır və tövsiyələr hazırlanır. Aparıcı yerli və xarici peyvənd mütəxəssisləri immunlaşdırma həftəsi ilə bağlı öz tövsiyələrini verirlər. Bu qərar dərindən düşünülüb və balanslaşdırılıb”.

Bəzi peyvəndlərin viral epidemiyalar zamanı tətbiqini tövsiyə edən Təranə Tağı-zadə bildirib: “Məsələn, ağır pnevmoniyaya qarşı zəif immunitet viral infeksiyaya yoluxma şansını artırır. 1980-ci ildən bəri ciddi xəstəliklərdən (o cümlədən pnevmoniyadan) uşaq ölümlərini azaltmaq üçün bütün dünyada çoxmərkəzli tədqiqatlar həyata keçirilir. Nəticədə nəzərə alsaq ki, uşaqların immuniteti yaş artdıqca formalaşır, vaxtında peyvənd edilməsi dünyada, o cümlədən pnevmoniyadan ölüm hallarının azalmasına kömək edib.

Həkimlər həmişə valideynlərə peyvəndin fəaliyyət prinsipi barədə məlumat verirlər. Bilirik ki, yoluxma infeksiyanın zəif bir versiyası ilə baş verir və immun reaksiya nəticəsində bədəndə antikorlar yaranır. Bəzi peyvəndlər davamlı immun yaddaş üçün gücləndirici dozalar tələb edir. Məsələn, hepatit B peyvəndi üç dəfə vurulur”.

Pediatrın sözlərinə görə, bir çox valideynləri vaksinlərin keyfiyyəti və əks göstərişləri narahat edir: “Bunlar dünyada ən çox müzakirə olunan mövzulardır. Həm beynəlxalq səviyyədə, həm də hər bir ölkə daxilində peyvəndin keyfiyyətinə və qiymətinə nəzarət edən xüsusi təşkilatlar var. Bu, hər bir ölkə və onun biotəhlükəsizliyi, o cümlədən Azərbaycan üçün strateji əhəmiyyətli məsələdir. Fərdi dözümlülük və tibbi tələblərə gəlincə, onlar protokollarda aydın şəkildə göstərilib. Vaksinoloqlar xüsusi təlim keçir və aydın təlimatlar alırlar.

Məlumdur ki, lisenziyalı hər hansı bir peyvənd bir neçə mərhələdən sonra hərtərəfli sınaqdan keçirilir və yalnız bundan sonra istifadə üçün uyğun hesab olunur. Peyvəndlər bazara çıxarıldıqdan sonra onlar müntəzəm olaraq təkrar sınaqdan keçirilir. Alimlər, həmçinin peyvənddən sonra mümkün mənfi hadisələrin sübutu üçün çoxsaylı məlumat mənbələrini daim izləyirlər. Əksər hallarda, peyvənd reaksiyaları, məsələn, qol ağrısı və ya bir qədər yüksəlmiş temperatur, adətən tez keçir”.

Alim onu da diqqətə çatdırıb ki, ciddi yan təsirlərin baş verdiyi nadir hallarda dərhal araşdırma aparılır. Peyvəndin özündən daha çox peyvəndlə qarşısı alına bilən bir xəstəlikdən ciddi zərər görmə ehtimalınız var. İnsan iki riskdən - həyatı və sağlamlığı üçün ən az təhlükəli olanı, yəni, peyvəndi seçməlidir. Ancaq son qərar valideynlərdə qalır.

“Peyvəndin qarşısının alınması ilə bağlı müxtəlif problemlər səbəbindən, xüsusilə COVID-19 pandemiyası zamanı vaksinasiya işinin yarıtmaz olması ucbatından qızılca bu gün Avropa, Yaxın Şərq, Asiya, Sakit okean və Afrika da daxil olmaqla dünyanın bir çox regionlarında ümumi xəstəlik olaraq qalır. Peyvəndlə qarşısı alına bilən xəstəliklərdən ölüm hallarının əsas səbəblərindən biri qızılcadır. Bu infeksiyadan ölənlərin əksəriyyəti beş yaşdan kiçikdir. Qızılca virusunun ötürülməsini dayandırmaq məqsədilə peyvəndin birinci və ikinci dozaları üçün bütün əhalinin ən azı 95 faizi peyvənd olunmalıdır.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, ötən il qızılcaya yoluxanların sayı əvvəlki illə müqayisədə 45 dəfə çoxdur. Qızılca xəstəliyinin sürətlə yayılması, son illərdə qondarma “antivaxxers” tərəfindən yayılan peyvəndin təhlükəsi ilə bağlı cəfəng söz-söhbətlərin nəticəsidir. ÜST-nin məlumatına görə, təkcə ötən ilin noyabr ayında Azərbaycanda 2919 nəfər qızılcaya yoluxub. Bu, son iyirmi üç ildə ölkəmizdə qeydə alınan ən yüksək infeksiya səviyyəsidir”, - deyə alim vurğulayıb.

“Dövlətimizin öz vətəndaşlarının sağlamlığına məsuliyyətlə yanaşmasının bariz nümunəsi Azərbaycanda COVID-19 pandemiyası ilə bağlı statistikadır. Sosial təcrid rejimi infeksiyaya nəzarət etməyə imkan verdi, ölkədə koronavirusla bağlı vəziyyət nəzarətə götürüldü. Bu, ölkə rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən səmərəli və məqsədəuyğun siyasətin bariz nümunəsidir”, - deyən Təranə Tağızadə fikirlərini yekunlaşdırıb.