Atatürk Qərbin planını necə məhv etmişdi Dünya
- 9 Oktyabr 2017 12:19
- 840
Bölgədə marağı olan güclərin beynəlxalq hüquq nöqteyi-nəzərindən əhəmiyyətini itirmiş bir müqaviləni təkrar gündəmə gətirmələri və ya ona istinad etmələri şübhəsiz ki, yersizdir.
Bu sözləri analitik Vüqar Zifəroğlu Bərzaninin öz çıxışlarında tez-tez müstəqil kürd dövlətinin yaradılması üçün Qərbin Sevr müqaviləsində onlara söz verdiyini bildirməsinə münasibət bildirərkən deyib.
Analitik xatırladıb ki, Sevr anlaşması Birinci Dünya Müharibəsindən sonra müttəfiqlərlə Osmanlı arasında 10 avqust 1920-ci ildə bağlanıb:
"Bu razılaşma tamamilə türk dövlətinin maraqlarına qarşı idi və qarşıya qoyulan başlıca hədəf Osmanlını parçalamaqla yanaşı, gələcəkdə onun ərazilərində müxtəlif dövlətlər yaratmaq idi. Müqavilənin 62 və 64-cü maddələri ingilis, italiyan və fransız təmsilçilərindən ibarət komissiyanın Fərat çayının şərqində kürd bölgəsəl idarəçiliyi qurmağı özündə ehtiva edirdi. Həmin maddələrə əsasən, kürdlər istəsələr, bir il sonra Millətlər Cəmiyyətinə müstəqillik üçün müraciət edə bilərdilər. "Sevr", artıq yüz ilə yaxın müddət idi ki, onsuz da dağılmaqda olan Osmanlı İmperiyasının Vilsonun 14 maddəsi üzrə milli-dövlətlərə bölünməsi planı idi. Bununla müttəfiqlər əslində Yaxın Şərqin şəklini öz maraqları və hədəflərinə uyğun olaraq dəyişməyi qarşılarına məqsəd qoyurdular".
Analitik qeyd edib ki, bu mənada Türkiyədə başlayan milli qurtuluş necə "Sevr zehniyyətinə" qarşı gələn və bununla da əslində ondan güc alan bir müqavimət sistemi idisə, "Sevr"də Milli Mücadilə zehniyyətinə qarşı qoyulan bir sistem idi:
"Təsadüfi deyil ki, müqavilə imzalandığı dönəmdə davam edən Qurtuluş Savaşının nəticəsində türklər qalib gəldilər və bu anlaşmanın yerinə 24 iyul 1923-cü ildə Lozanna müqaviləsi imzalandı. Bununla da "Sevr" öz hüquqi keçərliyini itirmiş oldu".
Qeyd edək ki, sentyabr ayının 25-də İraq Kürd Muxtariyyətində müstəqilliklə bağlı referendum keçirilib. İraq Kürd Muxtar vilayətinin lideri Məsud Bərzani tez-tez öz çıxışlarında "müstəqil" Kürdüstan dövlətinin yaradılması ilə bağlı ideyanın hələ 1920-ci ildə imzalanan "Sevr" müqaviləsində qeyd olunduğunu xatırladır.
Bu sözləri analitik Vüqar Zifəroğlu Bərzaninin öz çıxışlarında tez-tez müstəqil kürd dövlətinin yaradılması üçün Qərbin Sevr müqaviləsində onlara söz verdiyini bildirməsinə münasibət bildirərkən deyib.
Analitik xatırladıb ki, Sevr anlaşması Birinci Dünya Müharibəsindən sonra müttəfiqlərlə Osmanlı arasında 10 avqust 1920-ci ildə bağlanıb:
"Bu razılaşma tamamilə türk dövlətinin maraqlarına qarşı idi və qarşıya qoyulan başlıca hədəf Osmanlını parçalamaqla yanaşı, gələcəkdə onun ərazilərində müxtəlif dövlətlər yaratmaq idi. Müqavilənin 62 və 64-cü maddələri ingilis, italiyan və fransız təmsilçilərindən ibarət komissiyanın Fərat çayının şərqində kürd bölgəsəl idarəçiliyi qurmağı özündə ehtiva edirdi. Həmin maddələrə əsasən, kürdlər istəsələr, bir il sonra Millətlər Cəmiyyətinə müstəqillik üçün müraciət edə bilərdilər. "Sevr", artıq yüz ilə yaxın müddət idi ki, onsuz da dağılmaqda olan Osmanlı İmperiyasının Vilsonun 14 maddəsi üzrə milli-dövlətlərə bölünməsi planı idi. Bununla müttəfiqlər əslində Yaxın Şərqin şəklini öz maraqları və hədəflərinə uyğun olaraq dəyişməyi qarşılarına məqsəd qoyurdular".
Analitik qeyd edib ki, bu mənada Türkiyədə başlayan milli qurtuluş necə "Sevr zehniyyətinə" qarşı gələn və bununla da əslində ondan güc alan bir müqavimət sistemi idisə, "Sevr"də Milli Mücadilə zehniyyətinə qarşı qoyulan bir sistem idi:
"Təsadüfi deyil ki, müqavilə imzalandığı dönəmdə davam edən Qurtuluş Savaşının nəticəsində türklər qalib gəldilər və bu anlaşmanın yerinə 24 iyul 1923-cü ildə Lozanna müqaviləsi imzalandı. Bununla da "Sevr" öz hüquqi keçərliyini itirmiş oldu".
Qeyd edək ki, sentyabr ayının 25-də İraq Kürd Muxtariyyətində müstəqilliklə bağlı referendum keçirilib. İraq Kürd Muxtar vilayətinin lideri Məsud Bərzani tez-tez öz çıxışlarında "müstəqil" Kürdüstan dövlətinin yaradılması ilə bağlı ideyanın hələ 1920-ci ildə imzalanan "Sevr" müqaviləsində qeyd olunduğunu xatırladır.
-
Pakistandan Azərbaycana turist axınının artırılması üçün yeni imkanlar açılır
-
Bakı dünyada ən çox xarici investisiya yatırılan üçüncü şəhər olub
-
Azərbaycan və İordaniya prokurorluqları arasında memorandum imzalanması barədə razılığa gəlinib
-
Türkiyə XİN 1915-ci il hadisələri ilə bağlı birtərəfli bəyanatları rədd edib
-
“TikTok”dan yazırlar ki, gəlib uşağı çəkək, amma öz bank kartımızı qoyaq: yardım kampaniyası, yoxsa etibardan sui-istifadə? - ARAŞDIRMA
-
Bayden növbəti dəfə “erməni soyqırımı” ifadəsindən istifadə edib
-
Azərbaycan və Ermənistan sülh müqaviləsi imzalamağa çox yaxındır - Hulusi Kılıç
-
Azərbaycanın keçdiyi inkişaf yolu bir çoxları üçün nümunədir - Sevil Mikayılova
-
YAP Xətai rayon təşkilatında partiya sıralarına yeni qəbul olunanlara üzvlük vəsiqələri təqdim edilib - FOTO
-
Normallaşmanın başlanğıc nöqtəsi
-
Ankara və Bakı Şərqi Qərblə birləşdirir
-
Qırğızıstan Prezidenti Ağdam rayonunda məktəbin tikintisi barədə danışıb
-
2026-cı ilədək Laçına 5 mindən çox sakin qayıdacaq
-
Azərbaycan СОР29 platformasından öz tarixindən bəhs etmək üçün istifadə edə bilər - Metyu Brayza
-
Prezident İlham Əliyev işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpasında dəstəyinə görə Qırğızıstana təşəkkürünü bildirib
-
Birgə Bəyannamə Azərbaycan ilə Qırğızıstan arasında strateji münasibətlərin daha dərin xarakterini təsbit edir - Sadır Japarov
-
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycanla Qırğızıstan arasında ticarət dövriyyəsinin artması tendensiyası mövcuddur
-
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan-Qırğızıstan İnkişaf Fondunun Nizamnamə fondu 4 dəfə - 100 milyon dollaradək artıb
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədlərinin imzalanması mərasimi olub - YENİLƏNİB
-
Prezident İlham Əliyev və Prezident Sadır Japarov mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - YENİLƏNİB
-
Prezident İlham Əliyev qırğızıstanlı həmkarını COP29-a dəvət edib
-
Prezident İlham Əliyev: Qırğızıstan Prezidentinin Azərbaycana səfəri iki ölkə arasında dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin möhkəmlənməsinə töhfə verəcək
-
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh həm regiona, həm də Qazaxıstana faydaya zəmanət verir - ŞƏRH
-
Azərbaycanda məşhur həkim özünü güllələyib
-
Prezident İlham Əliyev: Qırğızıstan tərəfindən Ağdamda məktəb binası inşa ediləcək
-
Prezident İlham Əliyev: Biz ənənəvi tərəfdaşlarımızla, qardaş ölkələrlə münasibətləri inkişaf etdiririk
-
Yanvar-mart aylarında Türkiyənin Qırğızısıtana sement məhsulları ixracının həcmi açıqlanıb
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədlərinin imzalanması mərasimi keçirilib
-
“Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidmətinin fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında” dəyişiklik edilib - FƏRMAN
-
Prezident İlham Əliyev və Prezident Sadır Japarov mətbuata bəyanatlarla çıxış edirlər - CANLI
-
İcra məmurunun təqdimatıyla borclunun əmlakına həbs qoyulmasının prosessual əsasları müəyyən edilib
-
Laçında otuz ölkəni təmsil edən xarici ekspertlərin iştirakı ilə konfrans işə başlayıb
-
Allahverən İsmayılov “Vətənə xidmətə görə” ordeni ilə təltif edilib - SƏRƏNCAM
-
Macarıstan XİN rəhbəri Azərbaycana gəlir
-
Misir Azərbaycan və Ermənistan arasında əldə olunmuş razılaşmanı alqışlayıb
-
“Təhsil haqqında” qanuna dəyişiklik edilib - FƏRMAN
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - YENİLƏNİB
-
Tərbiyəçi-müəllimlərin vakant yerlər üzrə qeydiyyatı başladı
-
Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarovun rəsmi qarşılanma mərasimi olub
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başlayıb
-
Sabahın hava PROQNOZU
-
Hulusi Kılıç: Azərbaycanla Ermənistanın xarici müdaxiləsiz razılıq əldə etməsi önəmli addımdır
-
COP29 qlobal problemlərin həllinə ciddi töhfə verə bilər - Printon universitetinin professoru
-
Azad edilmiş rayonlarda ət və süd istehsalının həcmi açıqlanıb - SİYAHI
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradıldı
-
NYMEX əmtəə birjasında təbii qaz ucuzlaşı
-
Bakıda Qırğız kino günlərinin açılışı olub
-
Təzadlı obrazlar ustası
-
Paytxatda şadlıq sarayı cərimə edilib
-
Qırğızıstan Prezidenti Azərbaycana səfərə yola düşüb
-
Azərbaycanda əmtəəlik qaz kondensatının istehsalı 7%-dək artıb
-
Əmtəə bazarlarında qızıl cüzi ucuzlaşıb, gümüş isə bahalaşıb
-
Xankəndidə xeyli silah-sursat aşkarlanıb
-
Perspektiv əməkdaşlıq istiqaməti
-
Azərbaycanlı Türkiyədə avtomobil qəzasında dünyasını dəyişib - FOTO
-
Erməni politoloq Tavuşda həbs edilib
-
Cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 55 nəfər saxlanılıb
-
Yanvar-mart aylarında İspaniyadan Türk limanlarına daşınan yüklərin həcmi açıqlanıb
-
Azərbaycan Kubokunda finalçılar məlum olacaq