Ukrayna Alyansa üzv olacaq

Cavid

Ukraynanın NATO-ya üzv qəbul ediləcəyi xəbəri rəsmi Moskvanın narahatlığına səbəb olub.
Xatırladaq ki, Atlantik Şurasının prezidenti general Vadim Qreçaninov bildirib ki, NATO-nun bütün tələblərinin yerinə yetiriləcəyi təqdirdə, Ukrayna 2015-ci ilin sonunda və ya 2016-cı ildə alyansın üzvü olacaq.
Qreçaninov Rusiya-Ukrayna arasındakı ərazi münaqişəsi ilə bağlı isə bunları bildirib: "Sərhədləri rəsmiləşdirmək lazımdır. Əgər bütün dünya cəmiyyəti bizim tərəfimizdə olacaqsa, o zaman Krımın Ukrayna tərkibinə qaytarılması mümkündür. Amma hələ bu mümkün deyil".
NATO-ya problemi olan bir ölkənin gəlməməsinin daha məntiqli olduğunu vurğulayan Qreçaninov daha da alyansı gücləndirməyin lazım olduğunu qeyd edib.
"Ukraynanın azadlığına dəstək Aktı"nın müəlliflərindən olan amerikalı konqresmen Adam Kinzinger isə TSN kanalına müsahibəsində deyib ki, Ukraynanın NATO-ya girişi İttifaqa "yeni nəfəs" verərdi.
"Mən Ukrayna və Gürcüstanı NATO sıralarında görməkdən məmnun olardım. Amma bu həqiqətən də uzun və mürəkkəb prosesdir. Amma bu danılmazdır ki, Ukrayna ittifaqa yeni nəfəs verərdi", - Adam Kinzinger bildirib.
Xatırladaq ki, Ukrayna Ali Radası dünən bloklara qoşulmayan üzv ölkə statusundan imtina edib. Yeni qanun bütün hərbi-siyasi ittifaqlara, o cümlədən NATO-ya qoşulmaq üçün sifariş verməyə icazə verir.
Onu da bildirək ki, Ukrayna alyansa üzv olmaq istəyini heç vaxt gizlətməyib. Məqsəd Rusiyanın təcavüzündən qorunmaq olub. Kiyevdə mətbuat konfransı keçirən Ukrayna prezidenti Pyotr Poroşenko ölkəsinin NATO-ya girmək perspektivindən danışıb. Dövlət başçısı deyib: "NATO-ya girib-girməmək Ukrayna xalqının müstəsna hüququdur. Biz NATO-nun tələblərinə cavab vermək üçün kriteriyalar hazırlamışıq. Bu istiqamətdə nəzərdə tutulan işlər başa çatandan sonra Ukrayna xalqı NATO-ya girib-girməmək məsələsini referendumda həll edə bilər".
Amma Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bəyan edib ki, Moskvaya Ukraynanın heç vaxt NATO-ya üzv olmayacağı barədə yüz faiz təminat vermək gərəkdir.
"Batakvşina" partiyasının deputatı Sergey Soblaev da deyib ki, ölkədə uğurlu islahatlar davam edəcəyi halda, Ukrayna 3-4 ilə NATO üzvü olacaq.
Deputatın sözlərinə görə, Ukrayna Şimali Atlantik Aliyansına üzv olmaqla ölkə öz təhlükəsizliyini təmin edə biləcək: "Bizim qonşumuzda Rusiya kimi Ukraynaya aqresiya nümayiş etdirən dövlət var. Biz NATO-ya üzv olmaqla ölkəmizi gözləyən bir çox təhlükələrdən özümüzü sığortalamış olaraq".
ABŞ-ın Ukraynadakı səfiri Cefri Payetin fikrincə isə Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü keçirilən reformlardan asılıdır. Hazırda ölkənin durumu NATO-ya üzv olacaq səviyyədə deyil.
Politoloq Hatəm Cabbarlı isə Ukraynanın NATO üzvlüyü məsələsini belə təhlil edib: NATO-nun 3-4 aprel 2008-ci ildə keçirilən zirvə toplantısında Ukrayna və Gürcüstanın üzvlük məsələsi müzakirə edildi. ABŞ bu dövlətlərə dəstək verəcəyini təkrar etdi, amma Fransa və Almaniya onların təşkilata üzv qəbul edilməsinin Rusiyanı narahat edəcəyini iddia edərək, qarşı çıxdılar. Zirvə toplantısı sonunda ortaq qərar almaq mümkün oldu, Ukrayna və Gürcüstanın NATO-ya üzv olması üçün rəsmi prosesə başlanmasa da, önləri açıldı: "Rusiya-NATO zirvə toplantısında Prezident Vladimir Putin açıqca ``Əgər Ukrayna NATO-ya üzv qəbul edilərsə, bu Ukraynanın mövcudluğunu itirməsi ilə nəticələnəcəkdir`` desə də Qərb bu ultimatumu diqqətə almadı. Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Aleksandr Qruşko ``Bu gün biz görürük ki, NATO-nun genişlənməsi üzv-dövlətlərin təhlükəsizliyini qorumur. Bəzi hallarda, xüsusilə, Ukrayna və Gürcüstanın təşkilata üzv olacağı təqdirdə Avropa qitəsi ciddi problemlərlə qarşı-qarşıya qala bilər`` deyərək qarşı tərəfə xəbərdarlıq etdi.
Bu xəbərdarlığı diqqətə almayan ABŞ və Avropa İttifaqı 2008-ci ildə "Şərq tərəfdaşlığı`` proqramını həyata keçirməyə başladı. Proqramın hədəfi Ukrayna, Moldova, Gürcüstan və digər dövlətlərin iqtisadi inkişafına və Avropa İttifaqına inteqrasiya prosesini sürətləndirməkdi. Elə bu mərhələdə iqtisadi və təhlükəsizlik problemlərini əhəmiyyətli dərəcədə həll edən Rusiya, ilk fürsətdə ABŞ və Avropaya qarşılıq verməsi üçün uyğun zamanı gözləməyə başladı.
Uyğun zaman isə 2008-ci ildə Gürcüstanın Abxaziya və Cənubi Osetiya üzərində hakimiyyətini bərpa etməsi üçün hərbi əməliyyatlara başlaması ilə ortaya çıxdı. Gürcüstan ordusu bu bölgələrdə nəzarəti təmin etmədən, Rusiya Cənubi Osetiyadan ordusunu göndərərək Gürcüstan ordusunu paytaxt Tiflisə qədər təqib etdi. Səkkiz günlük işğaldan sonra ABŞ və Fransanın vasitəçiliyi ilə Rusiya ordusunu geri çəkdi, amma Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyini tanımaqla ABŞ və Avropa İttifaqına ultimatum verdi. ABŞ və Avropa İttifaqı Rusiyanın bu ultimatumunu diqqətə almadı, Albaniya və Xorvatiyanı NATO-ya üzv qəbul etdi".
Ekspert onu da bildirib ki, ABŞ Ukrayna iqtisadiyyatının inkişaf etməsi və bu ölkədə demokratiyanın inkişafı adı altında 1991-2013-cü illərdə bu ölkəyə 5 milyard dollar kömək edib. Bu vəsaitin böyük bir qismi ABŞ-da fəaliyyət göstərən ``Demokratiyanın Dəstəklənməsi Milli Fondu`` tərəfindən Ukraynaya verilib. Bu fondun maliyyə köməyi ilə Ukraynada demokratiyanın inkişaf etdirilməsi, insan haqlarının qorunması, Avropa ilə iqtisadi və siyasi bütünləşmə prosesini sürətləndirmək adı altında 60-dan çox layihə həyata keçirilib. ABŞ və Avropa İttifaqının Ukraynada siyasi mühəndislik təşəbbüsləri Rusiya dövlət adamları tərəfindən xoş qarşılanmadı. ``Demokratiyanın Dəstəklənməsi Milli Fondu"n direktoru Karl Gershman ``Ukraynanın Avropanın bir parçası olması qərarlılığı Putin tərəfindən canlandırılmağa başlanan imperializmin ölümü deməkdir`` deyə tərəflər arasında yaşanan mübarizənin nə qədər gərgin bir mərhələdən keçdiyini və fondun fəaliyyətinin nədən ibarət olduğunu göstərir: "Avropa İttifaqının, NATO-nun Şərqə doğru genişlənməsi prosesi son 20 ildə Rusiya tərəfindən narahatlıqla müşahidə edilir. NATO-nun, Avropa İttifaqının Şərqə doğru genişlənməsi Rusiyanın iqtisadi və siyasi təhlükəsizliyini təhdid edən, onu sərhədləri daxilində qalmağa məcbur edən mahiyyətdə idi. Rusiya üçün bu münasib hal deyil. Çünki bu durumda post-sovet ölkələri Rusiyanın təsir dairəsindən uzaqlaşacaqdı. Rusiya bunun qarşısını almaq üçün post-sovet ölkələrin demək olar ki, hamısında təsirli mexanizmlərə sahibdir və bəzən bu mexanizmlərdən istifadə edir. Bu mexanizmləri qısaca belə təsnif etmək mümkündür:
– post-sovet ölkələrində etnik problemlərə müdaxilə (Abxaziya, Cənubi Osetiya, Dnestryanı, Dağlıq Qarabağ);
– post-sovet ölkələrin mozaik etnik quruluşuna müdaxilə etmək bacarığı (Gürcüstanda erməni, Moldovada Qaqauz bölgəsi və s.);
– post-sovet ölkələrində etnik rusların yaşaması (Dnestryanıda, Ukraynada Krımı ilhaq etmiş və Ukraynanın şərqində etnik rusların bölücü tələblərini dəstəkləyərək böhranı dərinləşdirmişdir);
– enerji xətlərinə nəzarət;
– post-sovet ölkələrinin Rusiyadan iqtisadi asılılığı;
– Rusiyada post-sovet ölkələrindən gələn miqrantların olması (Ermənistandan 2.5 milyon, Gürcüstandan 1 milyondan çox, Qazaxıstandan 2 milyondan çox, Özbəkistandan 2 milyondan çox)".