Alimlər ömrün uzunluğuna təsir göstərən genetik amilləri aşkar ediblər Hadisə

Alimlər ömrün uzunluğuna təsir göstərən genetik amilləri aşkar ediblər

Novosibirsk Dövlət Universitetinin alimləri Rusiya Elmlər Akademiyasının Sibir bölməsinin Sitologiya və Genetika İnstitutundan, Edinburq Universitetindən və bir neçə başqa institutdan olan tədqiqatçılarla əməkdaşlıq şəraitində yaşı 37-dən 73-ə qədər olan 300 mindən çox insanın genetik göstəriciləri və xəstəlik tarixləri barədə Böyük Britaniya Bioloji Bankında (UK Biobank) saxlanılan məlumatları tədqiq ediblər. Tədqiqatın rəhbəri, Novosibirsk Dövlət Universitetinin nəzəri və tətbiqi funksional genomika laboratoriyasının müdiri Yuri Aulçenko deyib: "Biz aşkar etmişik ki, insan həyatının sağlam dövrünün uzunluğu genetika baxımından 3 komponent ilə müəyyən edilir: demensiya, bədxassəli şişlər, yəni xərçəng xəstəlikləri, habelə ürək-damar sisteminin və metabolizmin sağlamlığa təsiri".
Y.Aulçenko izah edib ki, vəfat etmiş insanların kliniki və genetik məlumatlarından istifadə etmək imkanları məhdud olduğuna görə, ömrün uzunluğuna təsir göstərən genetik amilləri tədqiq etmək çətinləşir. Onun sözlərinə görə, bu halda insan həyatının sağlam dövrünün uzunluğunu öyrənmək çox ümidverici alternativ üsuldur. Bu halda alimlər geniş əhatəli klinik informasiya və genetik məlumatı tədqiq etmək imkanı qazanır. Rusiyalı və britaniyalı alimlər 300.477 Britaniya sakininin genomlarını tədqiq ediblər. Həyatın sağlam dövrünün gözlənilən müddətinə təsir göstərən 12 genetik lokus, yəni konkret genlərin yerləşdiyi sahə müəyyən edilib. Həmin genlərdən üçünün (HLA-DBQ, LPA və CDKN2B) uzunömürlülüklə bağlı olması əvvəldən məlum idi. Daha 3 genetik lokus (HLA-DQB1, TYR и C20orf112) həm həyatın sağlam dövrünün uzunluğu ilə, həm də çoxsaylı xəstəliklərə tutulma riskinin artması ilə bağlıdır.
Tədqiqatçılar xəstəliyin dinamikasını təhlil edərək bu qənaətə gəliblər ki, yaşla əlaqədar xəstəliklərə aid risklər insan yaşa dolduqca eksponensial qaydada artır və Hompers qanununa uyğun sürətlə çoxalır. Həmin qanuna görə 40 yaşdan sonra bütün səbəblərlə bağlı ölüm riski həndəsi silsilə üzrə artır və təqribən 8 ildən bir ikiqat çoxalır. Alimlərin fikrincə, bu tədqiqat qocalmanın genetikası sahəsində yeni diaqnostik metodlar yaratmağa imkan verəcək, habelə qocalmaya qarşı terapiya axtarışına kömək edəcək.