ABŞ-ın Rusiyaya qarşı son sanksiya qərarından cəmi bir neçə gün keçsə də, artıq "qara siyahıya" düşənlər böyük pullar itirməyə başlayıblar. Məlum olub ki, qərarın elan edildiyi vaxtdan – aprelin 6-dan bu yana adı sanksiya siyahısında olan biznesmenlər, şirkətlər və onlara bağlı olan (sanksiya siyahısına düşməsələr də) şəxslər – ümumilikdə 54 rusiyalı biznesmen 14 milyard dollar itirib.
Baş verənləri şərh edən Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskovbunun yeni üslub olduğunu bildirib. Və əlavə edib ki, hökumət sanksiyaların nəticələrini minimuma endirmək üçün hər şeyi edir.
Qeyd edək ki, siyahıda Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə yaxın münasibətlərdə olan 24 biznesmen və məmurun adı var – Oleq Deripaska, Mixail Fridman, Aleksey Dyumin, Sergey Fursenko, Süleyman Kərimov, Kirill Şamalov, Viktor Vekselberq, Andrey Akimov, Vladimir Boqdanov, Oleq Qovorun, Vladimir Kolokotsev, Konstantin Kosaçev, Andrey Kostin, Aleksey Miller, Nikolay Patruşev, Vladislav Reznik, İqor Rotenberq, Yevgeni Şkolov, Andrey Skoç, Aleksandr Torşin, Vladimir Ustinov, Aleksandr Jarov, Viktor Zolotov, Timur Valiulin.
"Forbes" yazır ki, hazırda rusiyalı milyarderlər itirilən vəsaitlərinin həcminə görə antireytinq cədvəlinə liderlik edirlər. Moskva birjalarında çöküş yaşanır. London birjalarında demək olar ki, bütün Rusiya şirkətləri, o cümlədən "Lukoyl", "Novateka", NLMK, "Fosaqro", "Polyusa Zolota", "Rosneft", "Surqutnefteqaz" dəyər itirir.
Moskva birjasının indeksi təqribən 7 faiz aşağı düşüb. "Sberbank"ın, "Qazprom"un, "Lukoyl"un, "Alros"un, "Rosneft"in, "Norilsk nikeli"ninsəhmləri ucuzlaşıb.
Rubl bu gün dollara və avroya nisbətdə xeyli geriləyib. Belə ki, dollar ötən il noyabrın 16-dan bu yana ilk dəfə 60 rublu ötüb.
Avronun məzənnəsində 2 rubldan çox artım olub. Hazırda bir avro 74 rubldur ki, bu da 2016-cı ilin 4 avqustundan bu yana ilk belə yüksəlişdir.
Təhlilçilərin fikrincə, bu yolla sərmayəçilər öz risklərini minimuma endirməyə çalışırlar.
Sərmayəçilər və tərəfdaşlar yeni sanksiya qərarına görə iyunun 5-dək 12 şirkətlə bütün müqavilələri ləğv etməlidirlər. Bura Oleq Deripaskanın, Viktor Vekselberqin, İqor Rotenberqin və Kiril Şamalovun idarə etdiyi şirkətlər də aiddir.
Təkcə ABŞ-ın yox, üçüncü ölkələrin də şirkət və şəxsləri sözügedən müqavilələri pozmalıdılar. Əks halda Birləşmiş Ştatlar onları da sanksiya siyahısına sala bilər.
Sərmayəçilər eyni zamanda mayın 7-dək En+, QAZ və "Rusal"la da əməliyyatları başa çatdırmalıdılar.
Rusiyalı milyarder Oleq Deripaska ilə yanaşı, ona bağlı olan 8 şirkət də sanksiyalara məruz qalıb. Rusiyalı milyarder ABŞ-a səfər edə bilməyəcək, onun ABŞ ərazisindəki aktivləri dondurulacaq.
"Forbes"in məlumatına görə, Deripaska son bir neçə gündə 1,3 milyard dollar itirib. 2017-ci ilin nəticələrinə əsasən Deripaska "Forbes"in siyahısında 23-cü yerdə idi. Son itkilərdən sonra isə o, 29-cu yerdə qərarlaşmalı olub.
Hələ ki sanksiyalardan ən çox zərbə alan Deripaskaya məxsus "Rusal" və "En+" şirkətləridir. "En+"da Direktorlar Şurasının 2 üzvü məlum sanksiya qərarından sonra şirkəti tərk edib.
"Rusal"dan bildiriblər ki, bəzi kredit öhdəlikləri var və ABŞ Maliyyə Nazirliyinin sanksiyaları onları texniki defolta gətirə bilər. "Rusal"ın səhmlərində 50 faizlik ucuzlaşmanın olduğu bildirilir. Şirkətin səhmləri Moskva birjasında da kəskin ucuzlaşıb – 46,9 faiz.
"Rayffayzen bank"ın analitikləri bildirirlər ki, yeni sanksiyalar böyük ehtimalla ABŞ dolları ilə hesablaşmalara son qoyacaq ki, bu da avrobond və digər əməliyyatların defoltu anlamına gəlir.
"Rusal" vəziyyətin mürəkkəb olduğunu etiraf etsə də, şirkətin bunun öhdəsindən gələcəyini bildirib. "En+" şirkəti isə sanksiyaların iş və perspektivə mənfi təsiri olacağı barədə açıqlama verib.
Deripaskaya məxsus "QAZ"ın səhmləri də 10,5 faiz ucuzlaşıb.
Son sanksiyalardan ən böyük zərbə alan rusiyalı milyarderlərdən biri də Viktor Vekselberqdir. "Renova" şirkətinin sahibi olan Vekselberq bu günlər ərzində 1 milyard dollara yaxın pul itirib.
"Forbes"in rusiyalı milyarderlərlə bağlı siyahısında 10-cu yeri tutan Vekselberqin sərvətinin 6,4 faizi sanksiyaların badına gedib. Səhmdarı olduğu "Sual" şirkətinin səhmlərinin 26,5 faizi "Rusal"a məxsusdur.
Bu gün o da məlum olub ki, "Renova" İsveçrənin "Sulzer" maşınqayırma şirkətinə nəzarət hüququndan məhrum edilib. "Sulzer" ABŞ-ın sanksiyalarına görə özünün 5 milyon dollarlıq səhmlərini satın alacaq. Nəticədə "Renova"nın payı 48,83 faizə enəcək.
"Forbes"in rusiyalı milyarderlər siyahısında 21-ci yerdə olan Süleyman Kərimov sanksiya qərarı elan olunandan bugünədək 921 milyon dollaritirib.
Kərimovun ailəsi "Polyus" qızıl mədənini işlədir. London birjalarında şirkətin səhmlərində 14 faizlik ucuzlaşma olub. Moskvada şirkətin qiymətli kağızları 10 faiz ucuzlaşıb.
Dövlət bankı VTB-nin rəhbəri Andrey Kostin də sanksiya siyahısında yer alıb. Kostin "Bloomberg"ə bildirib ki, ABŞ Rusiyaya qarşı sanksiyaları sərtləşdirməyə davam etsə, bu, Birləşmiş Ştatların "iqtisadi savaş" elan etməsi demək olacaq: "Mən bu sanksiyaları şəxsimə qarşı qəbul etmirəm. Çünki ABŞ-a, onların maraqlarına qarşı pis heç nə etməmişəm. Həmişə çalışmışam ki, Amerika bankları və sərmayəçiləri ilə yaxşı işgüzar münasibətlər quraq".
Kostin VTB-yə 2014-cü ildən rəhbərlik edir. Bu gün bankın səhmləri Moskva birjasında təqribən 10 faiz ucuzlaşıb.
"Forbes"in rusiyalı milyarderlər siyahısında 49-cu yerdə olan Boqdanov bir neçə günə 58 milyon dollar itirib. Onun sanksiya siyahısına düşməsinə səbəb Rusiyanın energetika sektorunda fəaliyyət göstərməsidir. Boqdanov Rusiyanın nəhəng neft şirkətlərindən olan "Surqutnefteqaz"ın baş direktoru və səhmdarıdır. Və şirkətə 1984-cü ildən rəhbərlik edir.
"Surqutnefteqaz" 2014-cü ildə də sanksiya siyahısına düşmüşdü.
Birjadakı təşviş və Rusiyaya məxsus səhmlərin ucuzlaşması sanksiya siyahısında olmayan rus oliqarxlara da zərbə vurub. Məsələn, "Yevraz" dağ-metallurgiya şirkətinin səhmdarları Roman Abramoviç və Aleksandr Abramov məlum dalğada 1,1 milyard dollardan çox pul itirib.
Vladimir Potanin isə Deripaskanın şirkətinin tərəfdaşı olduğuna görə 1,5 milyard dollarından olub.
Böyük pul vəsaiti itirənlər arasında Leonid Mixelson, Gennadiy Timçenko, Vladimir Lisin, Vahid Ələkbərov və Aleksey Mordaşov da var…