Səxavət Sahil : "Gənc yazarlar ədəbiyyatla məşğul olmurlar"

"Xalq Cəbhəsi" yazıçı Səxavət Sahilin müsahibəsini təqdim edir
- Əvvəlcə indiki yaradıcılıq fəaliyyətiniz barədə danışın?
- Hazırda yeni yazdığım "İsanın qayıdışı" adlı romanın redaktəsi ilə məşğulam. İki variantda yazmışam, birinci variantı şifahi nitq əsasındadır, digər variant isə hamının ədəbi dil adlandırdığı formadadır. Hərçənd ki, mən ədəbi dil norması anlayışını qəbul etmirəm, bunu tam cəfəngiyyat və əsassız sayıram. Çünki hamı eyni dil çərçivəsində yazacaqsa, bu yazıçılıqdan çox kütləvi inşa olacaq. Yazıçının öz dili, öz üslubu olmalıdır. Yoxdursa, müəllifin kimliyindən asılı olmayaraq, hamı eyni xorda oxuyacaq. Ara-sıra şeirlər də yazıram, ədəbi-ictimai fikirlərimi də yeri gəldikcə deməyə çalışıram.
- Sənin fikrincə, gənc yazarlar arasındakı istedadların sayı nə qədərdir?
- Bilirsiniz, həmişə istedad məsələsinə başqa cür yanaşmışam. Hesab edirəm ki, istedad şərti məsələdir, heç nəyi həll etmir. Yazıçının, şairin düşüncə qabiliyyəti, ümumiləşdirmə təfəkkürü, analiz fəhmi və xüsusən də davamlı mütaliəsi yoxdursa, ondan danışmağa dəyməz. Beş-altı şeir, bir-iki hekayə yazıb ortaya atılanlar hər zaman olub, gənclik ehtirası ilə nəsə yazmaq o demək deyil ki, sən istedadlısan. İstedad özünü yetişdirmək, özünü yaratmaqdır.
Bizim gənclərə gəldikdə, özünü təsdiq edən, öz potensialını göstərən yazarlar göz qabağındadır. Adlarını sadalamasam da, hesab edirəm ki, kifayət qədərdir.
- İndiki ədəbi gənclikdə ən çox razılaşmadığın məqamlar hansılardır?
- Mənim razılaşıb-razılaşmamağım nəyisə dəyişmir. Gəncliyin fikirlərinin əksəriyyəti ilə razıyam. Razılaşmadığım məqam odur ki, ədəbiyyatla məşğul olmurlar, düşüncə, mütaliə dairəsini genişləndirmirlər. Təkcə Azərbaycan və türk ədəbiyyatı ilə kifayətlənmək məhdudluqdur. Bunlarla razılaşmıram, amma kiməsə ağıl öyrətməkdən də uzağam.
- Ədəbiyyatda kimlər zaman-zaman sizə mane olmağa çalışıblar?
- İndiyə qədər belə hallara rast gəlməmişəm. Kimsə şəxsi münasibətlərə görə nəsə eləməyə cəhd edib, kiməsə yaltaqlıq etmədiyimə görə məni uzaq saxlayıblar. Bu da məni narahat eləmir. Mən heç vaxt "kruq ədəbiyyatı"nda olmamışam.
- İndiyə qədər şair kimi ən çox nə qədər qonorar almısan?
- Hamı bilir ki, bu gün bizdə qonorar olduqca çətin məsələdir. Yenə nəsrə və ya tərcüməyə az-çox qonorar verirlər. Şeirə gəldikdə, bunu demək mümkün deyil. Qonorar almışam, amma çox az olduğu üçün məbləği demək gülməli görünər. Ona görə rəqəmi açıqlamayacam.
- Əvvəl ədəbi dərnəklər var idi, hər yazıçının hansı dərnəyə aid olduğunu yaxud, olmadığını bilmək mümkün idi. Necə düşünürsən, indi bəzi ədəbi portallar həmin dərnklərin rolunu oynamırlar?
- Təbii ki, indi dövr dəyişib ədəbi dərnəklərin əhəmiyəti minimuma enib. Baxmayaraq ki, indi də bu kimi dərnəklər var. Bu funkusiyanı indi ədəbi portallar, ədəbi nəşrlər yerinə yetirir. Onların öz qaydaları, öz tələbləri var. Bu ədəbi portalların daimi müəllifləri var və onlar ardıcıl yazılar yazmaqla, ardıcıl çıxış etməklə hardasa dərnək kimi olmasa da, ədəbi qurum, ədəbi birlik təsiri bağışlayırlar.
- Özün də sayt rəhbərisən. Saytınızda obyektivlik meyarları necə qorunur?
- Rəhbəri olduğum Artpres.az mədəniyyət portalı daha çox ədəbiyyat yönümlüdür. Təkcə ədəbiyyat istiqamətli olması, haradasa oxucu məhdudluğuna gətirib çıxarır. Buna görə biz mədəniyyətin digər sahələrinə də yer veririk. Obyektivlik meyarlarını isə müstəqil və peşəkarlıqla qorumağa çalışırıq. Qalmaqallı və qərəzli yazılardan uzaq olmaq, ciddi və maraqlı mətnlər dərc etmək bizim portalın əsas məqsədidir.
- Səncə, bizdə niyə bəzi tanınan imzalar layiqli əsərləri asanlıqla "yeyə" bilir? Məsələn, bir də görürsən ki, çox tanınmayan birinin gözəl mətni, tanınan imzanın zəif mətni yanında kölgədə qalır...
- Bununla mən də rast gəlmişəm. Bizim ədəbi aləmdə daha çox şəxsi münasibətlər, qonaqlıqlar üstün olduğundan, bu faktlar daha qabarıq görünür. Saytlara, nəşrlərə gəldikdə, bunu təbii qarşılamaq məcburiyyətindəyik. Ona görə ki, sayt oxucu sayı və satış məsələsini önə çəkir. Amma istənilən halda, istedadın qarşısını kəsmək düzgün deyil.
- Bir neçə gün öncə yeni jurnalınızın ilk sayı işıq üzü gördü. Uğurlu olsun. Bir az da o haqda danışaq. Maliyyə problemi ilə üzləşmisinizmi?
- "Avanqard" ədəbiyyat jurnalı ədəbiyyata və mədəniyyətə xidmət edir. Bizdə ədəbi nəşrlərin çoxu standartlardan kənara çıxa bilmir və yalnız özünə yaxın dairələri təbliğ etməklə məşğuldur. Ona görə tam müstəqil ədəbi nəşr yaratmaq qərarına gəldik. İstedadlı yazar Kənan Hacı ilə birgə yaratdığımız bu jurnalın ilk nömrəsi çap olundu. Artıq müsbət reaksiyalar var, yaxşı qarşılanıb.
Bilirsiniz, müstəqil, peşəkar jurnal nəşr etmək indiki dönəmdə çətindir. Üstəlik maliyyə səbəbindən, qonorar vermək imkanı olmadığından çap olunmamış mətn tapmağın da öz çətinliyi var. Lakin biz müstəqilliyi qoruduq, ciddi mətnlərə də yer verdik və çap olunmamış materialları nəşr etdik.
Jurnalın maliyyə məsələsinə gəldikdə, öz gücümüzə çap etmişik. Mədəniyyətə xeyirxahlıqdan danışanlar, ədəbiyyata qayğıdan dəm vuranların heç biri dəstək durmayıb. Yəqin ki, səsimizi eşidib, nəsə düşünərlər.