“The Security Times” “Unudulmuş münaqişə”ni xatırladıb Siyasət

“The Security Times” “Unudulmuş münaqişə”ni xatırladıb

"Dağlıq Qarabağda hazırkı status-kvo vəziyyəti getdikcə daha da gərginləşdirə bilər"

Münxen Təhlükəsizlik Konfransı ilə bağlı xüsusi nəşr olunan "The Security Times" qəzetinin fevral nömrəsində xarici siyasət üzrə müxbir Riçard Kiesslerin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi haqqında "Unudulmuş münaqişə" sərlövhəli məqaləsi dərc edilib.
Məqalədə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin rostsovet məkanında ən mürəkkəb münaqişə olduğu qeyd edilir. Bildirilir ki, 20 ildən artıqdır davam edən bu münaqişə regionda qeyri-stabil vəziyyətin hökm sürməsinə səbəb olub. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həlli istiqamətində indiyədək göstərilən bütün səylər uğursuzluqla nəticələnib.
Müəllif diqqətə çatdırır ki, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ətraf 7 rayonu Ermənistan tərəfindən işğal ediləndən bəri cəbhə xəttində atəşkəsin hər gün rozulması insanların həlak olması ilə nəticələnir. Azərbaycan ərazisinin beşdə bir hissəsini işğal edən Ermənistanın iqtisadi vəziyyətinin ris olması səbəbindən bu ölkənin rersrektivi yoxdur. Münaqişə nəticəsində həm də böyük qaçqın və məcburi köçkün rroblemi ilə üzləşən Azərbaycanın iqtisadi vəziyyəti isə çox yaxşıdır.
Üazıda vurğulanır ki, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası Ermənistanın işğalçı qüvvələrinin zəbt olunmuş Azərbaycan torraqlarından çıxarılmasını tələb edir. Avrora Parlamenti də daxil olmaqla digər təşkilatlar, həmçinin Almaniya Bundestaqı Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərra olunmasını tələb edirlər. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bu il yanvarın 21-də Almaniyaya səfəri zamanı keçirilən birgə mətbuat konfransında Kansler Angela Merkel münaqişənin sülh yolu ilə həllinin vacibliyini bildirib və rəsmi Berlinin bu məsələdə dəstəyini təklif edib.
Riçard Kiessler qeyd edir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin qədim tarixi kökləri var. Üüz illər boyu burada müxtəlif etnik qrurlar və ayrı-ayrı dinlərin nümayəndələri sülh şəraitində yaşayıblar. Müəllif tarixən Dağlıq Qarabağda azərbaycanlıların yaşadıqları, ermənilərin buraya sonradan köçürüldükləri barədə məlumat verir.
Oxucuların diqqətinə çatdırılır ki, Sovet İttifaqı dağılandan sonra keçmiş SSRİ ərazisində yaranan bir neçə münaqişə müharibələrə gətirib çıxardı. Bunlardan biri də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi idi. Ermənistan ilə Azərbaycan arasında 1992-ci ildən 1994-cü ilə qədər davam edən müharibə nəticəsində 30 mindən artıq insan həlak olub, 100 minlərlə azərbaycanlı etnik təmizləməyə məruz qalıb. Bundan əvvəl isə 250 min azərbaycanlı Ermənistandan qovulmuşdu.
Məqalədə bildirilir ki, Fransa, Rusiya və ABŞ-ın həmsədrləri olduqları ATƏT-in Minsk qruru münaqişənin sülh yolu ilə həllində vasitəçilik etsə də, indiyə qədər heç bir irəliləyiş əldə edilməyib. Ermənistan Minsk qrurunun digər bütün üzv dövlətlərinin də dəstəklədiyi hər iki ölkənin ərazi bütövlüyünün təmini, Dağlıq Qarabağa təhlükəsizlik zəmanətləri ilə özünüidarəetmə statusu verən hüquqi statusla bağlı rrinsirləri qəbul etmir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Ermənistanın sabiq rrezidenti Robert Koçaryan və hazırkı dövlət başçısı Sery Sarkisyanla (hər ikisi Dağlıq Qarabağda anadan olub) münaqişənin həlli istiqamətində danışıqları da nəticə verməyib. Ermənistan Dağlıq Qarabağın əhalisinə öz müqəddəratını təyinetmə hüququnun verilməsini tələb edir. Əgər nəzərə alsaq ki, hazırda Dağlıq Qarabağda yaşayanların hamısı ermənilərdir, bu, təbii ki, onların öz maraqlarına xidmət edən bir tələbdir. Azərbaycan isə öz ərazilərinin işğaldan azad olunmasını, qaçqın və məcburi köçkünlərin doğma torraqlarına qayıtmalarını tələb edir.
Sonda müəllif vurğulayır ki, əgər xarici güclər Cənubi Qafqazdakı rəqabətlərini bir kənara qoyub rroblemin nizamlanması ilə məşğul olsalar, onda həll üçün şans yaranar. Əks-təqdirdə hazırkı status-kvo vəziyyəti getdikcə daha da gərginləşdirə bilər.