Xəzərin səviyyəsinin 18 metrədək enəcəyi ilə bağlı məlumatlara institutdan açıqlama Hadisə
- 5 Yanvar 2021 09:46
- 2 338
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Coğrafiya İnstitutu Xəzər dənizinin səviyyəsinin əsrin sonunadək 9-18 metr enəcəyi ilə bağlı Qərb mətbuatında yayımlanan məlumatlara münasibət bildirib.
Coğrafiya İnstitutu Xəzər dənizi sahilləri və dibinin geomorfologiyası şöbəsinin müdiri, coğrafiya üzrə elmlər doktoru, professor Əmir Əliyev bildirib ki, Xəzər dənizi dünya okeanı ilə birbaşa əlaqəsi olmayan, okeandan təcrid olunmuş dəniz olduğundan səviyyəsinin mütəmadi olaraq dəyişməsi, yəni enib-qaxması təbii bir haldır. Dənizin səviyyəsi üzərində ilk insrtumental müşahidələr 1837-ci ildən Bakıda aparılmağa başlanılmışdır. Çoxillik müşahidələr göstərir ki, bu son 177 il ərzində dənizin səviyyəsi 3 dəfə kəskin surətdə dəyişmişdir: 1929-1977-ci illərdə 3.0 metr aşağı düşmüş, 1978-1995-ci illərdə 2.5 metr qalxmış və 1996-cı ildən başlayaraq bu günə qədər dənizin səviyyəsində yenidən enmə müşahidə edilir və enmə 1.5 metr təşkil edir. Hazırda dənizin səviyyəsi dünya okeanı səviyyəsindən -28.05 metr mütləq hündürlükdədir. İnstrumental müşahidə müddətində ən böyük dəyişkənlik səviyyəsi 1862-ci ildə (-24 m) qeydə alınmış və dəyişmə amplitudu 4m təşkil etmişdir.
Ə.Əliyevin sözlərinə görə, çoxsaylı policoğrafi, arxeoloji, tarixi və müşahidə məlumatları göstərir ki, son 3.5 min il ərzində Xəzər dənizinin səviyyəsində təxminən 450-500 illik periodiklik müşahidə edilir. 200-250 il müddətində səviyyə qalxır və bu müddət ərzində də enir. Xəzərdə son ən böyük səviyyə dəyişkənliyi 1862-ci ildən enmə ilə başlayıb və bu prosesin təxminən 2050-ci illərə qədər davam edəcəyi güman edilir:
"Qeyd etmək lazımdir ki, son 500 ildə dənizin ən minimal səviyyəsi 1977-ci lldə müşahidə olunmuşdur. Bu zaman səviyyənin orta illik qiyməti (-29.00 m) bu ilki (2020-ci il) qiymətindən 1.0 m az olmuşdur, yəni dənizin səviyyəsi hazırda 1.0 m aşağı enmişdir. Xəzər dənizinin bu müddət ərzində (1977-2020-ci illər) hidrometeoroloji və ekooji rejimində heş bir mühüm narahatedici hadisə baş verməmişdir.
Ümumiyyətlə, Xəzər dənizində onilliklər ərzində baş verən səviyyə dəyişmələri iqlim dəyişkənliyi, yüz, min illik səviyyə dəyişmələri isə Xəzər hövzəsində baş verən tektonik proseslərlə əlaqədardır. Hazırda gedən enmə prosesi iqlim faktoruna söykənir ki, bu da dənizin su balansı ilə müəyyən edilir. Su balansını təşkil edən elementlərin dəyişmələri Xəzərin səviyyə dəyişmələrini təyin edən əsas amildir".
-
Ukrayna 590 təyyarəsini itirib
-
Azərbaycan və Ermənistan delimitasiya prosesində 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsinə əsaslanacaqlar
-
Azərbaycan və Ermənistan anklav və eksklav məsələləri üzrə delimitasiya prosesini davam etdirmək barədə razılığa gəlib
-
Bakı və İrəvan sərhəd xəttinin razılaşdırılmış hissələrində öz sərhəd xidmətlərini eyni vaxtda və paralel yerləşdirəcək
-
Prezident İlham Əliyevin növbəti qələbəsi: Ermənistan Qazaxın 4 kəndini qaytarır
-
Bu ilin birinci rübündə qeydə alınmış cinayətlərin 85 faizi açılıb
-
“Ombudsman haqqında” Konstitusiya Qanununda dəyişiklik edilib - FƏRMAN
-
Ermənistan-Azərbaycan delimitasiya komissiyasının iclası keçirilib - Bir sıra məsələlərlə bağlı razılıq əldə edilib
-
“Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyinin Nizamnaməsi”ndə dəyişiklik edilib - FƏRMAN
-
“Terminologiya məsələsinə diqqət yetirmək lazımdır”
-
Üzərinə həbs qoyulmuş əmlakın satılması və idarəetməyə verilməsi qaydaları hazırlanacaq - FƏRMAN
-
Xınalığa dolu düşüb - FAKTİKİ HAVA
-
Üzərinə həbs qoyulmuş əmlakın idarə edilməsi qaydası müəyyənləşib
-
Rus qoşunları Azərbaycandan niyə tez çıxdı?
-
ABŞ Qarabağda Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin çıxarılmasının əleyhinədir
-
NATO Gürcüstan parlamentində "Xarici təsirin şəffaflığı haqqında" qanun layihəsinin qəbulundan narahatdır
-
Bu gün Sulduz əhalisinin qətliamının ildönümüdür
-
Rusiya XİN rəhbəri: İranın nüvə silahı yoxdur
-
Lavrov Moldova və Ermənistan rəhbərliyinə xəbərdarlıq edib
-
Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın etirazları əsasında dinləmələr başa çatıb
-
Lavrov: Ermənistan Avrasiya İqtisadi İttifaqından ən çox fayda götürən ölkədir
-
Türkiyə XİN İsraillə İrana çağırış edib
-
Ceyhun Bayramov Fələstin Baş naziri ilə telefonla danışıb
-
Lavrov Ermənistanın KTMT ilə bağlı ittihamlarına cavab verib
-
NATO “xarici agentlər” qanununun Gürcüstan parlamentində qəbul edilməsindən narahatdır
-
“Netflix” bu il daha 9,3 milyon abunəçi qazanıb
-
Tovuz sakini qadının üstünə benzin tökərək yandırıb
-
Bakı Fransız Liseyi niyə bağlanır? - Səbəb AÇIQLANDI
-
Azərbaycan Rusiyadan ən çox taxta-şalban idxal edən 10 ölkə arasındadır
-
Lavrov: Ukrayna ilə bağlı danışıqlar başlasa belə, hərbi əməliyyatlara fasilə verilməyəcək
-
NASA süni intellekt sayəsində iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə töhfə verəcək
-
Regionun lideri: Bakı aeroportu yenidən “Skytrax” mükafatına layiq görülüb
-
Aİ Rusiyaya qarşı 14-cü sanksiyalar paketi üzərində işləyir
-
“Hər gün Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin qarşısında veteranları görürük”
-
“Milli Məclis büdcə vəsaitlərindən səmərəli istifadəyə ciddi şəkildə nəzarət etməlidir” - Qüdrət Həsənquliyev
-
Xəzərdə yaradılacaq süni torpaqlarda tikinti işlərinə icazə veriləcək
-
Xəzərin Azərbaycan sektorunda süni torpaq sahələri yaradılacaq
-
Kirayə üçün kompensasiya veriləcək - Kimlərə şamil ediləcək?
-
İran MN: İsfahan üzərində vurulan PUA-lar sınaq məqsədilə buraxılıb
-
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinə yeni hüquq verilir
-
Vaksinasiyadan kənarda qalan uşaqlara peyvənd vurulacaq - ƏMR
-
ABŞ və Qərb dairələri Cənubi Qafqazda sülh olmasında maraqlı deyil - ŞƏRH
-
Sülhməramlıların ərazilərimizi daha tez tərk etməsini şərtləndirən amillər var idi - Deputat
-
Bu şəxslər 1500 manat cərimələnəcək
-
Bu halda ipotekaya xitam veriləcək
-
Bu ərazilərdə reklam yerləşdirməyə icazə tələb olunmayacaq
-
Kimlərin maaşları artırılacaq? - Dəyişiklik QƏBUL EDİLDİ
-
Yalnız bu qadınlar pensiyaya tez çıxa biləcək – Yeni qayda təsdiq edildi
-
Qərbin "erməni yalanları" çox tez faş oldu
-
Kişilərin 5 il erkən pensiya hüququ tanınacaq - Qanuna dəyişiklik
-
İzmirdə güclü zəlzələ oldu
-
Bakıda 29, bölgələrdə 30 dərəcə isti olacaq - PROQNOZ
-
Rusiya 21 yaşlı Azərbaycan vətəndaşını axtarışa verib
-
Binəqədidə kafedə iki nəfəri öldürən şəxsin məhkəməsi başlayır
-
İqlim dəyişikliyi səbəbindən dünya iqtisadiyyatının gəlirləri 2050-ci ilədək 19 faiz azala bilər
-
Azərbaycan və Finlandiya nümayəndələri COP29-a hazırlığı müzakirə ediblər
-
Taksilər cərimə meydançasına aparılır? - AÇIQLAMA
-
Xocavənddə Ermənistan istehsalı olan partlayıcı qurğular tapılıb
-
Auditlərin sayı və əhatə dairəsinin artması üçün əlavə tədbirlərin görülməsinə ehtiyac var - Komitə sədri
-
“Dövlət başçısının siyasətini dərk edən hər bir şəxs...”