İvan Us: “AB ABŞ olmadan müharibəyə başlaya bilməz”

Vyaçeslav Potapenko: “Rusiya ilə NATO ölkələri arasında müharibə ehtimalı mövcuddur”

Svetlana Salamatova: “Müharibəyə hazırlaşmaq” hücuma hazır olmaq demək deyil”

Valentin Qayday: “Rusiya ilə Avropa arasında böyük müharibə mümkünsüzdür”

Macarıstan Baş naziri Viktor Orban deyib ki, Avropa Birliyi (AB) liderləri 2030-cu ilə qədər Rusiya ilə müharibəyə hazırlaşmaq qərarına gəliblər, Macarıstan belə bir ssenaridən qaçmaq üçün lazım olan hər şeyi edəcək.

O bildirib ki, AB rəhbərliyinin Ukraynadakı müharibəni uzatmaq və birbaşa Rusiya ilə qarşıdurmaya yönəlmiş təhdid siqnallarını ciddi qəbul edilməlidir: “Müharibə yaxındadır, siyasi baxımdan qaçılmazdır. Avropa liderləri qərara gəliblər ki, Avropa müharibəyə girəcək. Məsələ ilə bağlı qərar var. Rəsmi mövqe ondan ibarətdir ki, 2030-cu ilə qədər buna hazır olmalıyıq”.

Macarıstan lideri əlavə edib ki, gərginliyin artması və müxtəlif ölkələr, yaxud bloklar arasında müharibəyə keçid adətən dörd mərhələdə baş verir: “Birinci mərhələdə diplomatik əlaqələr kəsilir, ikinci mərhələdə iqtisadi sanksiyalar tətbiq edilir və iqtisadi əməkdaşlıq dayandırılır, üçüncü mərhələdə müzakirə silahlı qüvvələr və hərbi iqtisadiyyata keçidə gedir (bu, indi baş verir), dördüncü mərhələ isə qarşıdurma mərhələsidir”.

Mövzu ilə bağlı Ukrayna Milli Strateji Araşdırmalar İnstitutunun Xarici Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin baş məsləhətçisi, iqtisad elmləri namizədi İvan Us qəzetimizə açıqlamasında deyib ki, AB ABŞ olmadan müharibəyə başlaya bilməz. Ancaq o, vurğulayıb ki, AB ilə Rusiya arasında müharibə qaçılmazdır. Rusiya Ukraynada dayanmayacaq və yenə eyni müharibəyə başlayacaq. Əks halda, silahı və onlardan istifadə təcrübəsi olan çoxlu sayda insan geri qayıdacaq.

Maaşlar indikindən 15 dəfə azdır. Bunlar inqilab üçün ilkin şərtlərdir. İnqilabın qarşısını almaq üçün başqa bir müharibə lazımdır. Rusiya ilə qarşıdurmaya yönəlmiş təhdid siqnallarını ciddi qəbul edilməlidir: “Müharibə yaxındadır, siyasi baxımdan qaçılmazdır. Avropa liderləri qərara gəliblər ki, Avropa müharibəyə girəcək. Məsələ ilə bağlı qərar var. Rəsmi mövqe ondan ibarətdir ki, 2030-cu ilə qədər buna hazır olmalıyıq”.

Usun fikrincə, burada sual var: Müharibə təhlükəsi Baltikyanı dövlətlərə qarşı; Estoniya, Litva, Latviya; Finlandiya; Polşaya ola bilər. Beləliklə, AB xatırladır ki, sülh istəyirsənsə, müharibəyə hazırlaşmalısan: "AB ABŞ olmadan müharibəyə başlaya bilməz. Lakin ABŞ-ın yeni təhlükəsizlik strategiyasına əsasən, AB onlardan heç bir kömək gözləməməlidir. Başqa müttəfiqlər lazımdır. Və yalnız bir cavab var: AB-yə üzvlük müqabilində Türkiyə Rusiyaya qarşı ABŞ-ın yanında döyüşəcək".

Ukrayna Milli Strateji Araşdırmalar İnstitutunun direktor müavini, iqtisad elmləri doktoru, politoloq Vyaçeslav Potapenko isə deyib ki, Rusiya ilə NATO ölkələri arasında müharibə ehtimalı mövcuddur: “Bir neçə həftə əvvəl qeyd etdiyim kimi, Avropada Rusiya ilə NATO ölkələri arasında müharibə ehtimalı mövcuddur. Yeri gəlmişkən, Rusiya prezidenti mətbuatın suallarını cavablandırarkən bunu təsdiqləyib. Fikrimcə, 2021-ci ildə NATO-nun 1997-ci il sərhədlərinin bərpasını nəzərdə tutan ABŞ-Rusiya danışıqlarında Rusiyanın ultimatumunun müzakirəsi davam edir”.

O, qeyd edib ki, 1997-ci ildən sonra NATO-ya daxil olan ölkələr Rusiyadan potensial təhlükə hiss edir və fərqli mövqe tuturlar. Diametral şəkildə əks mövqelərə misal olaraq müharibəyə hazırlaşmaq üçün silahlanmağı müdafiə edən Estoniya və Moskva ilə kompromis və razılaşmaya hazır olan Macarıstanı göstərmək olar: "Bunu noyabrda açıqlanan ABŞ-ın Milli Təhlükəsizlik Strategiyası dolayısı ilə təsdiqləyir və digər məsələlərlə yanaşı, ABŞ-ın NATO-nu genişləndirməyi planlaşdırmadığını və təhlükəsizlik məsələlərinin Avropa ölkələri tərəfindən müstəqil şəkildə maliyyələşdirilməsini qeyd edir. Ola bilsin ki, Avropa ölkələrinin təhlükəsizliyinə dair danışıqlar ABŞ-Rusiya danışıqlarının dörd paketindən biridir".

“Qadınların Geosiyasi Alyansı”nın (Ukrayna) prezidenti Svetlana Salamatovanın fikrincə isə, AB heç bir halda heç kimlə müharibəyə başlamağa qadir deyil: “1945-ci ildən bəri Avropa ölkələrinin bütün strateji “hərbi” hərəkətləri yalnız müdafiə düşüncə sisteminə əsaslandığı üçün AB heç bir halda heç kimlə müharibəyə başlamağa qadir deyil”.

O, qeyd edib ki, kinci Dünya Müharibəsindən bəri Avropa regionu maliyyə, insan və digər itkilərdən iqtisadi bərpa ilə məşğuldur. Vahid iqtisadi zona kimi vahid Avropa dövlətinin yaradılması bunun yalnız təsdiqidir: "Avropa İttifaqında bütün əsas qərarlar müstəsna olaraq konsensusla qəbul edilir” qaydası da ittifaqın döyüşkən olmadığını təsdiqləyir. “Müharibəyə hazırlaşmaq” hücuma hazır olmaq demək deyil. Cənab Orbanla olduğu kimi, o, seçkilərə və qalib gəlməyə hazırlaşır".

Intermarium İnstitutunun direktoru, politoloq Valentin Qayday isə deyib ki, Rusiyanın Ukraynaya hücumundan sonra daha heç nəyə təəccüblənməyəcəyəm. Rusiya öz hərəkətlərinin məntiqsiz olduğunu nümayiş etdirdi. Amma yenə də gəlin Rusiya ilə Avropa arasında birbaşa müharibə ehtimalını təhlil edək. İnsan resurslarından söz düşmüşkən, Rusiya təbliğatçılarının bir neçə ay əvvəl eyham vurduğu kimi, hazırda Rusiyada Avropa və ya hər hansı başqa ölkə ilə müharibə aparmaq üçün işçi qüvvəsi çatışmır: “Rusiyanın müəyyən raket və hava bombaları ehtiyatı var, lakin bu, Avropaya qarşı ciddi kampaniya üçün kifayət etmir. Ukraynadakı döyüş meydanına baxın - bəli, Rusiya hələ də əhəmiyyətli miqdarda hava bombalarından istifadə edir, lakin 2022-2024-cü illərdəki qədər deyil. Bununla belə, onun raketlərlə bağlı müəyyən problemləri var. Əvvəllər Ukraynaya raket zərbələri daha tez-tez və kütləvi xarakter daşıyırdısa, son il yarımda biz zərbələrin intensivliyində və tezliyində azalma müşahidə etdik. Rusiya diqqətini uzaq mənzilli dronlara yönəldib. Rusiyada hələ də xeyli miqdarda hərbi texnika və digər silahlar var - artilleriya, çoxlu raket sistemləri və s.

Bunlar əsasən sovet avadanlıqlarının modernləşdirilmiş versiyalarıdır, lakin tədqiqatçılar iddia edirlər ki, Rusiyada hələ də onların əhəmiyyətli ehtiyatı var. Ona görə də əsas məsələ insan resurslarıdır. Nə qədər ki, Ukraynada müharibə davam edir, Rusiya digər ölkələrə qarşı əhəmiyyətli hərbi əməliyyatlar keçirə bilməz.

Hipotetik olaraq, Ukraynanı sülh bağlamağa və ya müharibəni dondurmağa inandıra bilsə, Rusiya bir milyona yaxın əsgərini azad edə bilər və sonra yenə hipotetik olaraq onları Avropa ilə müharibəyə göndərə bilər”.

Qayday deyib ki, belə bir ssenarinin baş vermə ehtimalı bu gün əhəmiyyətsizdir, həm Ukraynada tezliklə sülhün əldə olunması perspektivlərinin olmaması, həm də Rusiyanın Avropaya qarşı apardığı nəzəri müharibənin miqyasına görə, Avropa iqtisadiyyatı Rusiya iqtisadiyyatından güclü olduğundan, Avropa texnoloji cəhətdən daha inkişaf etmiş və daha yaxşı silahlara malikdir, baxmayaraq ki, digər tərəfdən, Avropanın döyüşə hazır ordusu yoxdur və son 80 ildə böyük müharibə kimi böyük sınaqla üzləşməyib. Avropaya təcavüz baş verərsə, ABŞ-ın hansı mövqe tutacağı və Türkiyənin NATO üzvü kimi buna cavab verməli olacağı da ayrı bir sualdır: “Axı Amerika və Türkiyə orduları NATO-nun ən güclü və döyüşə hazır ordularıdır. Ona görə də hazırda Avropada böyük müharibənin lehinə və əleyhinə olan arqumentlər var. Hazırda mən Rusiya ilə Avropa arasında böyük müharibənin mümkünsüzlüyünə inanmağa meylliyəm. Rusiyanın 2030-cu ilə qədər vəziyyətini, ordusunu və iqtisadiyyatını ancaq təxmin etmək olar. Çox güman ki, Rusiya 2030-cu ilə qədər tükənəcək. Ona görə də mən güman edirəm ki, bu gün hibrid təxribatlar mümkündür, bunu pilotsuz təyyarələr, təxribat, Aİ hava məkanının pozulması və s. Əgər ABŞ Avropadakı mövcudluğunu zəiflətsə və Avropanın özü yenidən silahlanmada ləng olsa və Rusiyanın təxribatlarına adekvat cavab verərsə, Rusiyanın Avropa ölkələrindən birinə hücum etməyə cəhd etməsi mümkündür. Məsələn, Latviya və ya Estoniyaya qarşı və ya sərhəd münaqişəsi yaratmaq üçün. Amma yenə deyirəm, nə qədər ki, Ukraynada müharibə davam edir, Rusiyanın variantları çox məhduddur”.

Cavid