Suriyada ruslar üçün hazırlanan tələ Dünya

Suriyada ruslar üçün hazırlanan tələ

ABŞ-ın çəkilməsi Türkiyənin mövqeyini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirir

İraqdan çıxmadan ABŞ-ın Suriyadan geri çəkilməsi tapmaca yaradır. Yanvar ayında Rusiya üçtərəfli görüş keçirəcək, yəni ABŞ-ın çıxışından sonra suriyalılar hesabına başqalarının faydalanmasına icazə verməyəcək və istənilən terror fəaliyyətinə qarşı çıxacaq. "Strateq" "Əl-Ərəbiyyə"yə istinadən yazır ki, 2018-ci ilin sonu çox sürprizli olub və Suriya ilə bağlı bəzi əhəmiyyətli tranşları ortaya çıxarıb. Bir sıra regional güclər bu çəkilmənin Suriyada daha parlaq bir gələcəyə müsbət bir işarət olduğunu anlayıblar. Şamda yenidən BƏƏ səfirliyi açılıb və Bəhreynin səfirliyi qısa müddətdə yenidən fəaliyyətə başlayacaq. Səudiyyə Ərəbistanı artıq Suriyanın Ərəb Birliyinə dönməsinə qarşı çıxmır. Tunis Suriyaya uçuşları bərpa edib. Suriya ordusu YPG əleyhinə Türk əməliyyatından əvvəl Mənbicə girib və Ankaranın planlarını pozub.
Aydındır ki, bir sıra ərəb ölkələri Suriyaya dair strategiyanı dəyişməyə, Suriyada iştiraka malik olmağa və İranın hökmranlığının qarşısını kəsməyə qərar veriblər. Suriyanın Ərəb orbitinə qaytarılması bölgədə İran hakimiyyətini məhdudlaşdıracaq və BƏƏ-nin xarici işlər naziri Ənvər Qarqaşın təbiri ilə, "Dəməşqlə ünsiyyət bölgəni İranın müdaxiləsinə açıq saxlamayacaq".
Suriyada hakimiyyət keçidi ilə bağlı bütün ərəb dövlətlərinin danışıqları, xüsusilə də seçkidə qalibin kimliyinə dair suallar üzərindən xətt çəkir. Mövcud rəhbərliyi əvəz etmək üçün kifayət qədər güclü siyasi fiqurlar yetişdirməlidir. İndi ərəb ölkələri Əsədi öz cazibəsinə salaraq onu İrandan uzaqlaşdırmağı təklif edə bilər. İranın müdaxiləsi Rusiya tərəfindən nəzərə alınır, çünki Moskva İranın dəstəklədiyi qüvvələri Sudan ordusu ilə əvəz etməyi düşünür. Bu, İsrailin də Suriya sərhədində İran obyektləri ilə bağlı problemlərini məhdudlaşdıracaq.
Ancaq ruslar deyirlər: "Balda zəhər var", yəni Suriyadan çıxma – tələdir. Dəməşq bu xəbərdən xoşbəxt olsa da, məmnun olmaq üçün çox az şey var, çünki çəkilmə nəticəsində ortaya çıxan vakuum da Suriyanı başqa bir İraq halına gətirmək potensialına malikdir.
ABŞ-ın çəkilməsi Türkiyənin mövqeyini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirir. Ankara ilə Vaşinqton arasındakı son isti əlaqələri nəzərə alaraq, Türkiyə bölgənin ən güclü oyunçularından birinə çevrilib. Bu inkişaflar Türkiyəni regional oyunçular üçün qara qutuya döndərir. Türkiyə öz xarici siyasət hərəkətlərində daha az proqnozlaşdırılacaq. O, geosiyasi məqsədlərinə yetişmək baxımından daha təcavüzkar ola bilər, o cümlədən kürd təhlükəsinin aradan qaldırılmasında.
2018-ci ilin sonunda aydınlaşıb ki, Türkiyənin Fəratın şərqində hərbi müdaxilə etmə ehtimalı var. Bu, Vaşinqtonun istədiyi şeydir, ancaq ruslar, iranlılar və Suriya ordusu ilə qarşıdurma təhlükəsi var. Ankarada və Vaşinqtonda belə bir qarşıdurmanın əleyhinədir və Moskvanın kompromis qəbul edəcəyini düşünürlər.
Türkiyə Suriyada daha çox iştirakçılıq təklifinin Ankaranın təhlükəsizliyini təhdid edəcəyini başa düşür və Türkiyənin Rusiya, Suriya ordusu və İranla birbaşa toqquşma halında, Türk Ordusu itkilərə məruz qalacaq. ABŞ dəstəyi ilə Türkiyə özünə daha çox güvənir. İlin birinci yarısında Türkiyənin öz hərəkətlərini əlaqələndirmək üçün Moskva və Tehranla sıx təmaslarını davam etdirməsi ehtimalı var, çünki o, Suriyada əməkdaşlıq və bir çox digər fayllar barədə ABŞ-ın səmimiyyətini sınamalıdır.
ABŞ-ın çəkilməsi İŞİD-ə də qüvvələri yenidən qurmaq və regionda sabitliyə təhlükə yaratmaq imkanı verir. İŞİD-in dirilişi ABŞ-ın geri dönməsi planı ola bilər. Bu, Vaşinqtonun qüdrətli əlləri olmadan çarəsiz olduğunu dünyaya sübut edəcək. Ancaq bu yalnız bir təxmindir.
Suriya indi kəndirbazlıq meydanıdır. Son inkişafların əksəriyyəti ümidvericidir. Bütün regional səlahiyyətlilər Suriyadakı müharibə üçün, – İranı istisna etməklə, – siyasi həll tapmağa çalışırlar. Önümüzdəki həftə Amerikanın çəkilməsinin bu məqsədə çatmaya kömək edib-etnəyəcəyini göstərəcək.